«طرح ژنرال‌ها» اسرائیل چیست و چه معنایی در جنگ غزه دارد؟
این استراتژی که به عنوان طرح ایلند نیز شناخته می شود، در یک انجمن نظامی در انتقاد از تلاش های ارتش علیه فلسطین منتشر شد.
جنگ اسرائیل در غزه اکنون بیش از ۴۲۰۰۰ فلسطینی را در ۱۲ ماه کشته است، بدون اینکه پایانی برای آن متصور باشد.
در اسراییل، نارضایتی از عدم پیشرفت در تحقق وعده‌های نتانیاهو وجود دارد، زیرا اسرا همچنان در غزه نگهداری می‌شوند و جبهه دومی برای ارتش بیش از حد درگیر اسرائیل، با حمله به لبنان در سپتامبر گشوده شد.
بسیاری در ارتش اسرائیل و جاهای دیگر اکنون به دنبال “طرح ژنرال ها“ که به نام طرح ایلاند(Eiland) هم شناخته می شود، هستند تا شکست حماس را تضمین کنند. به صورت مختصر، این طرح شامل پیشنهاد گروهی از نیروهای ذخیره ارشد است برای پاکسازی قومی شمال نوار غزه است؛ و پس از آن محاصره منطقه، از جمله توقف ورود تدارکات بشردوستانه، برای گرسنگی دادن به باقی مانده‌ها شامل مبارزان فلسطینی و مردمی که حاضر به ترک محل زندگی خود نشدند.
چه کسی طرح ژنرال‌ها را نوشت؟
این طرح در اواخر سپتامبر ۲۰۲۴ توسط سازمان غیر دولتی اسرائیلی «انجمن فرماندهان و سربازان ذخیره» منتشر شد که خود را به عنوان یک نهاد صنفی-تخصصی با عضویت بیش از ۱۵۰۰ افسر ارتش معرفی می کند.
این انجمن اعلام می‌کند که با چهار هدف روشن تأسیس شده است:
- تغییر دکترین جنگ
- حرکت از مفهوم بازدارندگی به مفهوم قاطعیت
- معرفی افسران که روحیه تهاجمی بیشتری دارند به ستاد کل ارتش
- رسیدن به پیروزی آشکار در برابر دشمن در همه بخش ها
این گروه از راهبرد رسمی ارتش اسرائیل در غزه از اکتبر ۲۰۲۳ و عدم دستیابی به اهداف جنگی خود انتقاد کرده است.
گیورا ایلاند کیست؟
شخصیت مرکزی پشت این طرح، گیورا ایلند، یک ژنرال ذخیره بازنشسته است که رئیس بخش عملیات و برنامه ریزی ارتش بود و بعداً ریاست شورای امنیت ملی اسرائيل را بر عهده داشت.
ایلاند که در جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۷۳، حمله به لبنان در سال ۱۹۸۲ و عملیات انتبه در سال ۱۹۷۶ شرکت داشت، در اسرائیل چپ میانه محسوب می شود. به عنوان مثال، در سال ۲۰۲۳، او از نیروهای ذخیره که در جریان بحران اصلاحات قضایی اسرائیل که دست از کار کشیدند و تمرد کردند، حمایت کرد.
در طول جنگ کنونی، او بارها به تیتر اخبار برای درخواست‌هایش از ارتش برای اقدامی که ممکن است جنایت جنگی باشد، تبدیل شده است.
در مصاحبه ای در ۲۹ اکتبر ۲۰۲۳، تنها چند هفته پس از جنگ، ایلند گفت که اسرائیل نیاز به اعمال فشار بسیار قوی‌تری دارد.
“این واقعیت که ما در برابر ورود کمک های بشردوستانه به غزه در حال کوتاه آمدن هستیم یک اشتباه جدی است… غزه باید به طور کامل نابود شود: هرج و مرج وحشتناک، بحران انسانی شدید، فریاد به آسمان و…”
و در دسامبر پیشنهاد کرد که اگر حماس مایل به بحث درباره گروگان‌های اسرائیلی نیست، کمک‌های بشردوستانه باید به نیت سرنگونی کامل قدرت حماس قطع شود.
ایلاند استدلال کرد: « وقتی تمام غزه گرسنگی واقعی بکشد، صدها هزار فلسطینی خشمگین و آزرده خواهند شد و خودشان کسانی هستند که بر ضد سنوار قیام خواهند کرد و این تنها چیزی است که می‌تواند سنوار را تحت فشار بگذارد.”
ایلاند همچنین معتقد است که سایر تهدیدها برای رفاه فلسطینی‌ها مانند احتمال یک بیماری همه گیر را نباید نادیده گرفت: «اگر چنین وضعیتی وجود داشته باشد، در واقع روحیه جنگجویانه حماس را شکسته و جنگ را کوتاه خواهد کرد.»
با همین دیدگاه، او توجه برای افراد آسیب پذیر هم دارد؛ در نوامبر ۲۰۲۳، ایلاند گفت که اسرائیل نباید هیچ گونه کمک بشردوستانه به غزه ارائه کند، زیرا ”در نهایت، حتی پیر زنان ساکن غزه هم مادران و مادربزرگان مبارزان حماس هستند که جنایات وحشتناک ۷ اکتبر را مرتکب شدند.“
تفکر پشت طرح ژنرال‌ها چیست؟
نویسندگان این طرح می‌گویند: «راهبرد رسمی اسرائیل ادعا می‌کرد که تنها فشار نظامی نتایج مطلوب را به همراه خواهد داشت. امروز که ۱۰ ماه یا بیشتر از ۷ اکتبر گذشته است، به جرات می‌توان گفت که این استراتژی شکست خورده است.»
آنها شکست این راهبرد را به عدم موفقیت ارتش در انجام اقداماتی چون « محاصره مناطق جنگی، تخلیه کامل جمعیت از آن مناطق از طریق معابر [و] ایجاد جایگزینی برای توزیع کمک های بشردوستانه توسط حماس» نسبت می دهند؛ چرا که حماس در طی حملات ارتش اسرائیل متحمل خسارات سنگینی شد، اما پس از خروج ارتش اسرائیل از مناطق درگیری، مجدد حماس قادر به بازیابی خود است.
بنابراین، این طرح می‌گوید: « تنها راه جلوگیری ازبازسازی حماس، آسیب رساندن به یک یا چند عنصر از چهار عنصر پول، توانایی جذب جنگجو، تدارکات و انگیزه که بقای حماس را در طول زمان ممکن ساخته، است.»
مرحله اول طرح ژنرال‌ها چیست؟
هسته اصلی این طرح جلوگیری از رسیدن کمک های بشردوستانه به شمال غزه و استفاده از گرسنگی به عنوان اهرم فشار است.
اولین مرحله «تخلیه جمعیت از شمال نوار غزه» است. که البته این بخشی از تفکر ارتش اسرائیل حتی قبل از طرح ژنرال ها بود. در نوامبر ۲۰۲۳، ارتش اعلام کرد که ۹۵ درصد از ساکنان شمال غزه به جنوب رفته اند و انتظار نمی رود که برگردند.
با این حال تخمین زده می شود که حدود ۴۰۰ هزار فلسطینی در شمال نوار غزه (از محور نتزاریم تا مرزهای شمالی نوار غزه) باقی مانده اند. بیشتر آنها در مناطقی پناه گرفته اند که ارتش دستور تخلیه آنها داده است. برخی از این پناهندگان بیش از ۱۰ بار آواره شده اند. ارتش اسرائیل به این جمعیت دستور خروج از شمال غزه و حرکت به سمت جنوب و منطقه کوچک و پر تراکم المواصی را داده است.
با حرکت به سمت جنوب، فلسطینی ها از محور نتزاریم، یک منطقه نظامی ساخته شده توسط اسرائیل که از شرق به غرب امتداد دارد و نوار غزه را به نصف می‌کند، عبور خواهند کرد.
در ماه فوریه، کانال ۱۴ اسرائیل گزارش داد که یک جاده با استحکامات نظامی در داخل کریدور در حال ساخت است که محاصره شمال نوار غزه را تکمیل و راندن غیرنظامیان از منطقه را آسان‌تر می کند.
شیمون اورکابی، فرمانده گردان ۶۰۱ سپاه مهندسی که مسئولیت آسفالت جاده را بر عهده داشت، گفت که یکی از اهداف آن « کنترل دقیق و جلوگیری از عبور مردم از جنوب به سمت شمال» است.
مرحله دوم طرح ژنرال‌ها چیست؟
هنگامی که فلسطینی ها از شمال غزه خارج شدند – که طبق پیشبینی این طرح یک هفته طول می‌کشد- مرحله دوم می تواند ادامه شروع شود: تبدیل شمال غزه به یک منطقه نظامی بسته.
به گفته این طرح، این منطقه تحت “محاصره کامل و شدید، شامل جلوگیری از رفت و آمد به آن و از آن، و جلوگیری از ورود منابع، از جمله غذا، سوخت و آب” خواهد بود.
با هرکسی که باقی بماند به عنوان یک رزمنده رفتار خواهد شد. در ویدئوی یوتیوب این طرح آمده است که عوامل حماس که باقی می مانند، می توانند “تسلیم شوند یا از گرسنگی بمیرند” و پس از آن، “امکان ورود و پاکسازی منطقه شهر غزه تقریباً بدون هیچ دشمنی وجود خواهد داشت“.
آیا طرح ژنرال‌ها قانونی است؟
این طرح پیش بینی می‌کند که قانونی بودن آن «ممکن است» زیر سوال رود. “تحمیل محاصره بر دشمن محاصره شده مشروع و بر اساس سخت ترین قوانین بین المللی مجاز است. شرط لازم برای اجرای محاصره این است که به ساکنان غیرنظامی فرصت منطقی داده شود تا قبل از تحمیل آن منطقه را از طریق دالان های امن ترک کنند.” ”
همچنین به مثال‌های تاریخی اشاره می‌کند که می‌گوید طرح‌های مشابه مؤثر بوده است، از جمله در طول جنگ جهانی دوم، زمانی که وینستون چرچیل، نخست‌وزیر بریتانیا قصد خود را برای اعمال محاصره‌ای شدید و خودداری از انتقال غذا به هر مکان تحت کنترل نازی‌ها- حتی برای جمعیت غیرنظامی محلی – اعلام کرد.».
واکنش اسرائیل به طرح ژنرال‌ها چه بوده است؟
ایده پشت این طرح، یعنی رانده شدن فلسطینی‌ها از سرزمین خود، همیشه در میان راست گرایان اسرائیل محبوب بوده است. یقیناً این حرکت گسترده جمعیت غزه یکی از اهداف اعلامی و مقاصد اصلی اسرائیل از زمان آغاز جنگ بوده است.
اخراج مردم فلسطین بارها در ابراز نظرهای رهبران راستگرای دولت اسرائیل از جمله وزیر دارایی بزالل اسموتریچ و وزیر امنیت ایتامار بن گویر مطرح شده است.
در اکتبر ۲۰۲۳، گیلا گاملیل، وزیر نوآوری، علوم و فناوری اسرائیل سندی را منتشر کرد که در آن توصیه می‌کند “تخلیه جمعیت غزه به صحرای سینا… و عدم اجازه بازگشت جمعیت به فعالیت یا اقامت در نزدیکی مرز اسرائیل” را توصیه کند.
ماه بعد، آوی دیشتر، وزیر کشاورزی، خواستار اجرای نکبت دیگری در نوار غزه شد، اشاره ای به اخراج اجباری ۷۵۰ هزار فلسطینی در سال ۱۹۴۸، زمانی که دولت اسرائیل استقرار یافت.
در مقاله ای در وب سایت Seventh Eye در اواخر اکتبر ۲۰۲۳، اویاتار ماتانیا، رئیس برنامه مطالعات امنیتی در دانشگاه تل آویو، اعلام کرد که هدف استراتژیک اسرائیل در غزه باید “تخریب کامل شهر غزه هر چیز دیگری که در شمال آن است، باشد. در نوار غزه، کاشت پارک ۷ اکتبر در زمین آن، و کاهش نوار غزه فقط به بخش جنوبی آن باید صورت بگیرد».
به گفته ماتانیا، طرح نوار غزه با انتقال گسترده جمعیت به جنوب، اشغال منطقه بین غزه و جنوب نوار غزه، انزوا آن و سپس تخریب کامل شهر اجرا خواهد شد. کمی بعد این مقاله از وب سایت خودش حذف شد.
در اوایل نوامبر ۲۰۲۳، الوف بنن، سردبیر روزنامه لیبرال هاآرتص، نوشت: «حرکت راهبردی اصلی اسرائیل در جنگ علیه حماس، اخراج، حتی اگر موقتی، جمعیت غزه به جنوب نوار غزه و نابودی شهر غزه است“.
در پایان ماه نوامبر، وب‌سایت خبری اسرائیل Ynet گزارش داد که «تلاش‌ها (از سوی ارتش) برای تخلیه ساکنان باقی‌مانده، عمدتاً در محله‌های شرقی زیتون، شجاعیه و همچنین جبالیا انجام می‌شود. انتظار نمی‌رود ساکنان آنها در طول جنگ به شمال نوار غزه برگردند».
نظر سیاستمداران اسرائیلی درباره طرح ژنرال‌ها چیست؟
پس از انتشار این طرح، چندین شهردار از یولی ادلشتاین، رئیس کمیته عالی روابط خارجی و دفاع کنست درخواست کردند تا از ایلند برای ارائه مدرک و شواهد در جلسه استماع دعوت کند.
ایلند پیش کمیته گفت: ترجیح می‌دهم در یک سال آینده وضعیتی پیش بیاید که کل شمال نوار غزه تحت اشغال باشد.
او همچنین روشن ساخت که چگونه این طرح نیازی به استفاده از سطوح بالای پرسنل نظامی ندارد.
این طرح همچنین مورد حمایت ۲۷ نماینده کنست عضو ائتلاف قرار گرفت و آنها نامه‌ای را امضا کردند که در آن از بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر خواستند تا اجرای آن رادر ستور کار قرار دهد. آویگدور لیبرمن، رهبر حزب اپوزیسیون راست میانه یسرائیل بیتینو نیز حمایت خود را اعلام کرد.
نتانیاهو در ۲۲ سپتامبر در برابر همین کمیته گفت که این طرح منطقی است.
طرح ژنرال‌ها چه زمانی آغاز می شود؟
بسیاری از ناظران معتقدند که از قبل شروع شده است.
رسانه های اسرائیلی در ماه سپتامبر گزارش دادند که حمایت ارتش از این طرح در حال افزایش است. در ۹ سپتامبر، الیزر تولدانو، رئیس بخش استراتژیک ارتش اسرائیل، به وزرای دولت اطلاع داد که ارتش از قبل در حال تدوین برنامه‌هایی برای در اختیار گرفتن توزیع کمک‌های بشردوستانه است.
سازمان ملل در ۱۱ اکتبر گزارش داد که “هیچ کمک غذایی از اول اکتبر به آنجا [شمال نوار غزه] وارد نشده است” و گذرگاه‌های اصلی به این مناطق بسته شده است.
آویخای ادرعی، سخنگوی عربی ارتش، در ۷ اکتبر ۲۰۲۴ اخطاریه تخلیه ساکنان جبالیا، بیت حانون، بیت لاهیا و سایر مناطق شهر غزه را صادر کرد.
دو روز بعد، ارتش اسرائیل به اردوگاه آوارگان جبالیا در شمال غزه حمله کرد. ارتش به طور همزمان دستور تخلیه سه بیمارستان را صادر کرد.
با توجه به حمایت گسترده دولت و ارتش اسرائیل از این طرح، این سوال مطرح می شود که آیا ارتش به زودی اجرا این طرح را به عنوان هدف اصلی خود قرار می‌دهد – و شمال نوار غزه را اشغال می‌کند؟
کانال ۱۳ تلویزیون اسرائیل گزارش داد که “ارتش در تلاش است ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار نفر اهالی غزه را به جنوب جبالیا سوق دهد و حماس در تلاش است تا [از انجام این کار] جلوگیری کند.“
به گفته آموس هارل، خبرنگار هاآرتص، عملیات جاری در شمال غزه توسط فرماندهی جنوب طراحی شده است. اما در حالی که همپوشانی‌اش با طرح ژنرال‌ها واضح است، ارتش اسرائیل می‌گوید که «طرح‌هایی که در حال حاضر در دست اجرا هستند، عناصر افراطی طرح ژنرال‌ها را ندارد».
