قبرس: از مستعمره اولیه رژیم صهیونیستی تا پایگاه نظامی برای جنگ در غزه توسط اسرائیل

هفته گذشته سید حسن نصرالله (رهبر حزب‌الله لبنان) طی یک سخنرانی بزرگ تلویزیونی، قبرس را در صورت ادامه همکاری نظامی با اسرائیل که ارتش آن برای حمله به لبنان در این کشور جزیره‌ای تعلیم داده می‌شوند، تهدید به اقدام نظامی جدی کرد.
سید حسن نصرالله همچنین افزود:«بازگشایی فرودگاه‌ها و پایگاه‌های قبرس به روی دشمن اسرائیلی برای هدف قراردادن لبنان به این معناست که دولت قبرس بخشی از جنگ است و مقاومت نیز به عنوان بخشی از جنگ با آن برخورد خواهد کرد.»

مسلما قبرسی ها نه تنها به هوادار صمیمی اسرائیل، بلکه به متحد اصلی آمریکا تبدیل شده‌اند. کنستانتینوس کومبوس،  وزیر امور خارجه قبرس، در 17 ژوئن از ایالات متحده بازدید کرد و با آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه آمریکا، در راستای نقش‌های محوله شده به قبرس در وضعیت جاری خاورمیانه از سوی آمریکا هماهنگی های لازم را انجام داد.
در پاسخ به سید حسن نصرالله، نیکوس کریستولیدس، رئیس جمهور قبرس، هرگونه دخالت کشورش را در جنگ نسل‌کشی اسرائیل علیه فلسطینیان و لبنان رد کرد.

او همچنین اظهار داشت که بر دو پایگاه نظامی بریتانیا در این کشور که با اسرائیل همکاری نظامی دارند، کنترلی ندارد.
با این وجود، کورنلیوس کورنلیو، سفیر قبرس در اسرائیل، پاسخ خصمانه‌تری به نصرالله داد. او بار دیگر بر روابط نزدیک بین
اسرائیل و قبرس تاکید کرد. روابطی که مسلما برای رهبر حزب‌الله ناخوشایند است .

قبرس با اسرائیل، سروسری دارد…

رابطه سری و بسیار دوستانه اخیر بین قبرس و اسرائیل بیش از سه دهه است که در حال شکل‌گیری است. با این حال، نزدیکی این رابطه تا مارس 2011 زمانی که رئیس جمهور سابق، دیمیتریس کریستوفیاس، از “حزب مترقی کارگران زحمتکش” کمونیست، برای یک دیدار رسمی به اسرائیل رفت، آشکار نشد.
بنیامین نتانیاهو متقابلا پاسخ داد و در سال 2012 تبدیل به اولین نخست‌وزیر اسرائیل شد که سفر رسمی به قبرس را آغاز کرد.

در حالی که در ابتدا به نظر می رسید منافع مشترک اصلی شامل ذخایر گاز مدیترانه بین قبرس و سواحل مدیترانه شرقی باشد، اما همکاری‌های بسیار بیشتری در انتظار بود، از جمله کمک اسرائیل در تعمیق روابط بین ایالات متحده و قبرس.
رهبر چپ قبرس تنها عضو چپ اتحادیه اروپا نبود که روابط نزدیک با اسرائیل را تقویت می کرد. از زمانی که حزب چپ گرای
سیریزا در سال 2015 در یونان به قدرت رسید، صمیمیت مشابه با اسراییل به دستورکار مبدل گشت.
در سال 2021 قبرس و یونان در رزمایش دریایی با اسرائیل شرکت کردند. اما اگر قبرس اخیرا در تاریخ خود با اسرائیل دوستی داشت، صهیونیست‌های مسیحی و یهودی دخالت بسیار طولانی‌تری در امور قبرس داشتند.

در سال 1878 پس از تسلط بریتانیا بر قبرس، روزنامه یهودی لندن نوشت: «قبرس زمانی مقر اجتماع یهودیان بود… چرا تکرار این رخداد امکان پذیر نباشد؟» در این مقاله از یهودیان فلسطین و سوریه بزرگ خواسته شده است که به این جزیره مهاجرت کنند، چرا که قبرس فرصت‌هایی فریبنده مانند آنچه که برای یهودیان قدیم فراهم کرده بود یا حتی بیشتراز آن را عرضه می‌کند. این جزیره به اندازه یک روز با سرزمین اصلی فاصله دارد و برای اولین بار در تاریخ جهان، یهودیان فلسطین این فرصت را پیدا کردند که تحت نهادهای خیرخواه روشنفکرترین و آزادانه ترین قوانین بریتانیا زندگی کنند، بدون اینکه درد مهاجرت به مناطق دور و رها کردن سبک زندگی شرقی، آن‌ها را تسلیم کند.

بریتانیا در سال 1914 با پیوستن عثمانی‌ها به قدرت‌های مرکزی، قبرس را ضمیمه خود کرد و قبرس در سال 1925 مستعمره ولیعهد بریتانیا شد.

مستعمره صهیونیستی؟

صهیونیست‌ها همیشه به مستعمرات عبری باستانی در قبرس، که نام عبری باستانی آن «کافریسیم» است و هنوز در عبری امروزی استفاده می‌شود، از جمله پافوس و سالامیس، به عنوان سابقه‌ای برای استعمار آینده یاد کرده‌اند. با این حال، این بریتانیایی‌های اسرائیلی بودند که تبدیل به سرسخت ترین گروه پروتستان بریتانیایی شدند که از استعمار یهودیان حمایت کردند.
این گروه که در سال 1874 تأسیس شد، متشکل از صهیونیست های سرسخت بود که قصد داشتند یهودیان را به «سرزمین مقدس» بفرستند. آن‌ها صندوق استعمار سوریه را (که به عنوان انجمن امداد یهودیان تحت تعقیب شناخته می شود) تأسیس کردند که در انگلستان کمک‌های مالی دریافت کرد و توانست زمین‌هایی را در نزدیکی فلسطین خریداری کند.
سپس شروع به اعزام مهاجران یهودی اروپای شرقی از انگلستان به مستعمرات جدید خود کردند. اولین مستعمره یهودیان در شهر بندری لاذقیه واقع در شمال غربی سوریه در سال 1882 ایجاد شد اما تنها یک سال دوام آورد.
در سال 1883 استعمارگران یهودی لاذقیه به همراه یهودیان بیشتری از روسیه به قبرس منتقل شدند تا یک مستعمره یهودی در آنجا ایجاد کنند. آن‌ها این مستعمره را در جنوب غربی جزیره در نزدیکی روستای کوکلیا ایجاد کردند. اما استعمارگران از کار مزرعه داری آنجا ناراضی بودند و تصمیم گرفتند تا سال 1884 آنجا را ترک کنند.

قبرس قبلا مورد توجه دیویس تریچ، یک فعال پیشین صهیونیست یهودی آلمانی بوده است. در سال 1893 تریچ در این باره که با قبرس چه باید کرد علاقه خود را نشان داد: «اینجا سرزمینی بود که انگلیسی‌ها نمی‌دانستند با آن چه کنند، در حالی که یهودیان همه جا در جستجوی مکانی برای اسکان برادران خود بودند … قبرس در مجاورت فلسطین بود. من میدانستم که در میان یهودیان تمایل به استعمار فلسطین وجود داشت، اما به دلیل موضع دولت ترکیه این تمایل محقق نشد. در آن زمان به نظرم رسید که ایده بدیهی و زیبای بازگشت به سرزمین کهن به خوبی می‌تواند با استعمار در قبرس ترکیب شود – خواه انگلستان در آنجا بماند یا نه.» هنگام مواجهه تریچ با جزوه بنیانگذار صهیونیسم، تئودور هرتزل (به نام «دولت یهود» که در سال 1896 منتشر شد)، تشویق شده و در سال 1897 برای شرکت در اولین کنگره صهیونیستی به بازل سفر کرد. چند هفته پس از کنفرانس، او در مورد ایده خود به هرتزل نامه نوشت و مکاتبات مداومی با او در این مورد داشت.

با حمایت هرتزل، تریچ در سومین کنگره صهی ونیستی در سال 1899 در این مورد سخنرانی کرد، اما تعداد کمی با او موافق بودند. او در پنجمین کنگره صهیونیسم در سال 1901 برای مفهوم «فلسطین بزرگ» که قبرس بخشی از آن خواهد بود، بحث کرد. بنابراین استعمار جزیره به جای جایگزینی برای آن ، بخشی از پروژه صهیونیستی خواهد بود. اینجا بود که قبرس به مکانی بالقوه برای استعمار یهودیان تبدیل شد.

فلسطین بزرگ

در سال 1897 انجمن استعمار یهودی JCA یک مستعمره یهودی در قبرس برای یهودیان روسی ایجاد کرد که مهاجران یهودی-روسی از فلسطین به آنها ملحق شدند. این مستعمره در مارگو-چیفلیک، در 14 کیلومتری نیکوزیا، کمتر از 200 نفر جمعیت دارد و سرانجام در سال 1927 زمانی که استعمارگران آن تصمیم گرفتند فلسطین را مستعمره کنند، از بین رفت.
اندکی پس از آنکه هرتزل، بنیانگذار سازمان جهانی صهیونیسم، بریتانیا را حامی ایده آل استعمار یهودیان معرفی کرد و با مقامات انگلیسی گفتگوهای خصوصی داشت، گفتگوهایی دقیق درمورد اینکه استعمار یهودیان باید از کجا شروع شود.

هرتزل در ملاقاتی با وزیر استعمار بریتانیا، جوزف چمبرلین، قبرس، العریش و شبه جزیره سینا را پیشنهاد داد. چمبرلین، صهیونیست مسیحی و یهودی ستیز و مخالف مهاجرت یهودیان اروپای شرقی به بریتانیا، فردی دلسوز بود اما تصریح کرد
که بریتانیا، یونانیان و مسلمانان قبرس را به خاطر استعمارگران یهودی اخراج نخواهد کرد.

هرتزل طرح خود را که برای استعمار سینا و العریش بود تشریح کرد. طرحی که مبتنی بر ایجاد یک شرکت شرقی یهودی با
سرمایه 5 میلیون پوندی (24.5 میلیون دلار) بود، سرمایه ای که قبرسی ها را جذب می کرد. با این حال، با توجه به ملاحظات چمبرلین در مورد اخراج قبرسی‌ها، جایگزینی مصر عملی تر شد. هرتزل و دیگر صهیونیست ها در سال 1903 به مصر سفر کردند. آنها با فرماندار مستعمره بریتانیا، لرد کرومر، ملاقات کردند تا درباره استعمار یهودیان منطقه بین نیل
و کانال سوئز مذاکره کنند.

نتیجه ای که نمایندگان رژیم صهیونیستی در این منطقه به آن دست یافتند این بود که این پروژه به دلیل شرایط خشک منطقه، تحقق‌پذیر نیست. در ششمین کنگره صهیونیسم در سال 1903 هرتزل و تریچ بر سر کنار گذاشتن پروژه‌های فلسطین بزرگ، قبرس، سینا و العریش به تفاهم نرسیده و با یکدیگر برخورد کردند. این اتفاق با توجه به پیشنهاد جدید بریتانیا از اوگاندا برای استعمار یهودیان رخ داد، سرزمینی که بخشی از فلسطین بزرگ تصور صهیونیستی نبود. برنامه‌های قبرس نیز هرگز محقق نشد.

پس از جنگ جهانی اول، صهیونیست‌ها از حمایت بریتانیا در پروژه استعماری خود در فلسطین برخوردار شدند. در واقع،
صهیونیست‌ها روش‌های استعماری بریتانیا را که برای جدا کردن قبرسی‌های مسلمان و مسیحی در قبرس استفاده می‌کردند، به کار خواهند برد.

در ژانویه 1922 هربرت ساموئل، کمیسر عالی رتبه صهیونیستی بریتانیا، به منظور تضعیف همبستگی میان مسلمانان و مسیحیان فلسطینی، دفتر فرقه‌ای جدید برای مسلمانان فلسطینی به نام شورای عالی مسلمانان در قیمومیت فلسطین تاسیس کرد. او از سیاست استعماری پیشین بریتانیا نسبت به مسلمانان قبرس الگو گرفت.

دولت مطرود

قبرس، قبل از اینکه تحت تاثیر اتحادیه اروپا موضع طرفداری از صهیونیست‌ها را اتخاذ کند، نه تنها سابقه حمایت از فلسطینی‌ها و دفاع از حقوق آنان را در طول تاریخ داشت، بلکه دولت فلسطین را هم به رسمیت می‌شناخت.
موضع آن در طرفداری از فلسطین به گونه‌ای بود که در سال 1993 اسرائیل اعلام کرد که حضور دیپلماتیک همسر جورج واسیلیون، رییس‌جمهوری قبرس، یعنی خانم اندرولا واسیلیون را در اسرائیل نمی‌پذیرد. وی به همراه هیئتی قصد ملاقات یاسر عرفات (رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین) را داشت. یاسر عرفات در ساختمان اداری‌اش در رام‌الله، تحت بازداشت خانگی قرار داشت.

امروز، در حالیکه کشورهای بیشتری روابط خود را با اسرائیل قطع و تحریم‌هایی علیه آن اعمال می‌کنند، روابط قبرس با شهرک‌نشینان اسرائیل هم چنان تقویت می شود. به نظر می‌رسد، قبرسی‌ها نسبت به انزوای کشورشان و تبدیل شدن به یک دولت منفور در سطح بین‌المللی بی‌تفاوت اند. اگر قبرسی ها واقعا استعمار یهودیان و جنگ‌های نسل‌کشی اسرائیل در سراسر فلسطین را چنان غیر قابل اعتراض می‌دانند که روابط گرم و همکاری‌های نظامی را ادامه دهند، شاید بتوانند کشور خود را برای استعمار یهودیان ارائه دهند و رویاهای صهیونیست‌ها را برای تصرف جزیره احیا کنند.

به طور ویژه دلیل این مسئله این است که سفارت قبرس در تل‌آویو مستعمرات باستانی عبری را در کشور خود جشن می‌گیرد. به طرز عجیبی به نظر نمی‌رسد که مستعمرات را در کوکلیا یا مارگو چیفلیک جشن بگیرد. شاید با توجه به این استقبال قبرسی‌ها، صهیونیست‌ها بتوانند درخواست جدیدی را برای بازگشت یهودیان مدرن به مستعمرات باستانی
عبری در کفریسین و صهیونیست‌های اخیر در کوکلیا و مارگو چیفلیک آغاز کنند زیرا این می تواند استعمار بی‌وقفه آنها
در سرزمین‌های فلسطینیان را کاهش دهد.